Hoi! Mijn naam is Angela en ik ben koopverslaafd. Oké, oké, overdrijven is ook een vak. Maar er zit een behoorlijk gat in mijn hand. Als je financiële situatie dat toelaat, hoeft het niet direct een probleem te zijn als je zo nu en dan impulsaankopen doet. Maar kan je het minder goed lijden, dan wordt het een ander verhaal. Daarnaast kan je zelf ook nog eens een vervelende situatie creëren als je je koopgedrag niet onder controle hebt. In dit blog leg ik je uit wat coping precies is en wat je kunt proberen als geld uitgeven jouw coping is. Ik neem je daarnaast mee in mijn eigen struggles hierin.
Wat is coping?
Misschien dacht je bij het lezen van de titel wel “wat in de wereld is coping, en waarom is kopen dat?”. Misschien dacht je er niet zoveel bij of weet je al precies wat het is. Kan allemaal! Wat je gedachten bij het woord “coping” ook zijn, ik leg je graag uit wat het precies inhoudt.
Letterlijk vertaald is coping “omgaan met”. Klinkt een stuk minder aantrekkelijk als titel van een blog kan ik je vertellen 😉 Het gaat hierbij om omgaan met je emoties. Iedereen heeft zo zijn eigen coping mechanismen ontwikkeld. Dit gebeurt al vanaf dat je heel jong bent en wordt door van alles beïnvloed. Je zult bijvoorbeeld andere copingstijlen ontwikkelen als je gepest wordt op school dan als je de populairste van de klas bent. In beide gevallen is het mogelijk om je eenzaam te voelen. Maar er zal geheid een andere stijl van omgaan met gevoelens worden ontwikkeld. De een trekt zich wellicht terug en wil niet opvallen. De ander gaat juist meer in de spotlight staan om vooral afleiding te zoeken van zijn of haar emoties. Je leert het omgaan met je emoties als het goed is voor het grootste gedeelte van je ouders/opvoeders. Hoe zij omgaan hiermee zet de eerste toon voor hoe jij met je emoties om zal gaan. Als er thuis niet wordt gepraat over bijvoorbeeld boosheid of teleurstellingen, leer jij sneller je emoties weg te stoppen. Is het niet veilig thuis om dit te delen of te laten zien, zal hetzelfde snel gebeuren. Het is dus enorm van belang dat je fijne mensen om je heen hebt om dit in goede banen te leiden zodat je leer om op een gezonde manier met je gevoelens om te gaan. Jammer genoeg heb je dit als kind niet voor het uitkiezen en zijn ouders en verzorgers niet perfect.
In de meeste gevallen gaat het vooral over omgaan met negatieve emoties. Je bent sneller geneigd om het negatieve niet te willen voelen. Het meest ‘gezond’ is om je emoties te delen. Om aan te geven wanneer iemand over je grens gaat en om te vertellen wat iemand zijn gedrag met jou doet. Lees dat nog eens. Je zult vast denken “ja, makkelijk gezegd, maar doe het maar eens”. En terecht! Het is lang niet in elke situatie mogelijk om zomaar alles te zeggen wat je voelt en denkt. Maar het vervolgens wegstoppen is ook niet de oplossing. Sterker nog, dat kan op termijn voor problemen zorgen.
Copingstijlen
Ik kom er echt op, wat je financiën te maken hebben met dit hele coping verhaal. Beloofd! Nu je weet wat coping is, is het handig om te weten wat voor vormen er zijn. In de basis zijn de verschillende stijlen te verdelen in 3 categorieën. Namelijk: vermijding, overcompensatie en overgave. Kort gezegd betekent dit dat je je emotie dus of simpelweg niet erkent en vermijdt (vermijding), of dat je hard aan het wek gaat om je af te leiden van je emotie (overcompensatie), of je er willoos bij neerlegt en een soort van in de slachtofferrol zit en “het is nou eenmaal zo” (overgave). Natuurlijk zijn dit een beetje de grote, overkoepelende termen. Per categorie zijn er veel verschillende stijlen onder te verdelen. Neem bijvoorbeeld vermijding: Het is niet zo dat je vermijding alleen ziet doordat iemand besluit “gewoon” zijn gevoel te negeren. In vermijding kan het zijn dat iemand bijvoorbeeld heel erg gefocust is op de ander. Zo vermijdt hij of zij om bezig te zijn met zijn eigen gevoel. Zo kun je ook vermijden door je emoties weg te drukken en geen antwoorden te geven op bepaalde vragen. Vermijding zie je letterlijk doordat iemand bepaalde situaties uit de weg gaat. Denk bijvoorbeeld aan angsten voor grote groepen of boosheid naar famillieleden waardoor je niet naar een feestje zou gaan. In dit geval is jouw coping om om te gaan met deze angst of boosheid de situatie vermijden.
Het laatste wat ik over dit stukje wil zeggen, is dat coping niet altijd slecht is! Het is heel helpend om jezelf op een bepaalde manier te beschermen als dit nodig is. Het is soms heel gezond om te zeggen “vanavond ga ik de hele avond kijken naar een serie om afleiding te zoeken”. Alleen is het niet zo handig als deze bescherming je in de problemen brengt. Wanneer jij eigenlijk geen controle meer hebt over het inzetten van dit mechanisme. En dan komen we bij het stukje ‘kopen’.
Geld uitgeven maakt gelukkig
Op het moment dat ik dit blog schrijf, kom ik net terug van mijn eigen therapie. Ik volg 2 daagse schematherapie voor mijn persoonlijkheidsproblematiek. Kan ik heel veel over vertellen, maar het belangrijkste voor dit blog gaat over mijn copingstijlen. Ik vermijd graag en ik ga graag in de aanval. Het zijn beide niet persé mijn favoriete karaktereigenschappen, maar ik heb het op een bepaald punt in mijn leven wel nodig gehad. Aanval is de beste verdediging, zegt mijn coping. Ofwel, jij wordt niet gekwetst als je jezelf goed weet te verdedigen. En de vermijding werkt meer op het vlak dat ik nare gevoelens liever niet voel. Ik wil me niet gekwetst of verdrietig voelen, ook boos worden vind ik moeilijk, want straks wordt iemand boos op mij. En als ik al die gevoelens wegdruk, is jezelf vrolijk en blij voelen ook best lastig om door te laten schemeren. Zoals je merkt, het is een complex proces 😉
Goed, één van mijn vermijdingsstrategieën als ik me rot voel, is geld uitgeven. En niet persé omdat ik zoveel geld heb, maar meer omdat ‘dingen kopen’ me even dat dopamine shotje geven wat ik wil. Het heeft meerdere kanten. Het uitzoeken van bijvoorbeeld kleding en in mijn mandje gooien online, geeft me al afleiding. Dit geldt voor alles. Spullen voor in huis, kleding voor mijn dochter, speelgoed voor mijn dochter, boeken.. noem maar op. Alleen dat onderdeel is soms al genoeg om me af te leiden van mijn nare gevoelens. Even lekker neuzen, wie kent het niet!
Het daadwerkelijke bestellen of kopen van de spullen of dat volledige winkelmandje, voelt ook fijn. En niet omdat het geld wat afgeschreven wordt zo’n prettig gezicht is op mijn bankrekening. Maar, er komt iets leuks mijn kant op. Iets wat ik wil. Iets nieuws. En dat voelt ook heel erg leuk! Het maakt allemaal fijne stofjes aan in mijn hersenen. En als het dan eenmaal binnen is, of ik hebt de nieuwste kleren aangetrokken bij mezelf of mijn kind, gaat langzaam het ‘mooie’ eraf. En dan blijf ik achter met een teruglopend banksaldo.
Wat kun je doen als kopen jouw coping is?
Als je krap bij kas zit, is deze vorm van omgaan met jouw emoties niet zo handig. Maar ook als je wel een gezond banksaldo hebt is het niet wenselijk dat je maar blijft uitgeven. Uiteindelijk zit er vaak toch ook een limiet aan dat potje en kom je in de problemen. Vooral als het een copingstijl is waar je geen controle over hebt. Het is ook niet alleen een praktisch probleem. Het is voornamelijk slecht voor je omdat er een emotie onder zit die je verstopt. Het kopen van spullen maskeert het ‘echte’ probleem als het ware.
Nu is het mega fijn als je je al bewust bent van het feit dat je dit doet. Want dat scheelt je een stap! Heb je nog niet echt het idee dat je uitgaves wel eens een verdoving van je emoties kunnen zijn? Dan is deze blog misschien een eyeopener. Het kan ook zijn dat je niet het idee hebt dat je een ongezond patroon hebt. Helemaal prima! Voor de zekerheid heb ik een tip om dit te testen.
- Denk bij elke uitgave eens na “Waarom wil ik dit nu kopen?” en “Heb ik dit nodig?”.
Ik merk dat mijn antwoord op de eerste vraag in best veel gevallen: “Omdat ik het leuk vind dat er wat nieuws binnenkomt” is. Dit kan zo simpel zijn als een nieuw bolletje wol waarmee ik lekker kan gaan haken. Kost niet persé honderden euro’s maar het is niet de juiste reden voor mij. Dan mag ik het niet direct kopen. Dit doe ik om gedragspatronen te doorbreken. In plaats van mee te gaan in mijn automatische proces, kies ik ervoor om even te wachten en erover na te denken. Op de tweede vraag komt mijn brein met allemaal goede redenen én toch is het antwoord vaak nee. Nog een tip:
- Overleg met iemand die je vertrouwt en van wie je de mening belangrijk vindt.
Ik overleg vaak met mijn man. Ik leg uit wat ik wil kopen en laat hem zijn mening er eerst over geven. Vaak vraagt hij mij waarom we dit nodig hebben. Of waarom juist nu, na een dure rekening of in de decembermaand. Dit zet me aan het denken en zorgt ervoor dat ik opzoek ga naar de (echte) motivatie. De ene keer is dit gebaseerd op logische punten. Soms heb je simpelweg nieuwe schoenen nodig. De andere keer is het een extraatje voor jezelf of iemand anders wat je goed kan onderbouwen of wegzetten. En dan is er de keer dat het coping is. Dat ik op een onrustige avond random opzoek ben gegaan naar nieuwe potten voor mijn planten. Die net wat mooier of anders zijn dan de huidige potten. De afspraken hierover tussen ons twee zijn duidelijk. Hij spreekt mij hierop aan. Zo blijf je uit de problemen én kun je het direct over de onderliggende emotie hebben. Hoe spannend dit ook kan zijn, is dit wel mooi en oprechte contact.
- Onderzoek andere coping
Mocht je last hebben van een copingstijl waar jij weinig controle over hebt, is het ook een goed idee om eens te kijken naar welk gedrag je nog meer laat zien als je je gevoelens niet onder ogen wilt komen. Dit is niet makkelijk! En dat begrijp ik als geen anders. Is je problematiek dusdanig aanwezig dat het je hindert in je dagelijkse leven, ga dit proces dan niet alleen aan. Zoek hulp via je huisarts.
Merk je dat je wel helder hebt dat je bijvoorbeeld ook graag even je emoties aan de kant zet door filmpjes te kijken of een Netflix-serie te bingewatchen, dan kun je dit wellicht tijdelijk, afgebakend, bewust inzetten om te verdragen als je geen spullen mag kopen. Dit is wel een dun lijntje waar je op loopt. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je straks vijf uur lang Netflix gaat kijken om maar geen geld uit te geven. Vraag hierbij hulp aan je omgeving als je dit te spannend vindt om alleen te doen.
Het is natuurlijk nog fijner als je opzoek kunt gaan naar activiteiten die je uit je coping halen. Denk aan een wandeling in de natuur, sporten, muziek luisteren of een boek gaan lezen. Je maakt daarmee ook geluk stofjes aan in je hersenen. Het voordeel hieraan, is dat je bewust uit je coping stapt! Dit is vaak ook een stapje verder dan bovenstaand. Ik snap dan ook goed dat dit nog moeilijker kan overkomen. De laatste tip die ik heb:
- Houd je uitgave gedetailleerd bij
Het helpt mij op dit moment heel erg om mijn uitgaves te specificeren. Niet alleen in de categorie zoals boodschappen en tanken. Maar specifieker. Elke bos bloemen die ik koop, schrijf ik op. En ik schrijf erbij waarom ik het kocht. Was het een cadeau? Zomaar of voor mezelf? Kwam dat uit in deze maand in vergelijking met onze vaste lasten? Waarom zit er reep chocolade bij mijn boodschappen als we al lekkers in huis hebben?
Door mezelf deze vragen te stellen en de aankomende drie maanden dit bij te houden, zie ik wat eruit gaat. En wat er dus ook uitgaat aan dingen die niet hadden gehoeven. Ik schrik soms echt van de kleine bedragen die eruit gaan aan alle lekkere (afhaal) koffie’s. Natuurlijk zeg ik je niet dat je dit niet meer mag doen. Maar ik weet ook wel wanneer dit niet nodig was geweest. Het maakt je bewust, en dat is de key in mijn beleving.
Ik kan me best voorstellen dat het ingewikkeld kan overkomen. Daarom wil ik je bij deze vertellen dat je welkom bent met je vragen. Ook als je je kwetsbaar voelt of je je schaamt om dit met iemand te delen. Weet dat ik je zie en dat je welkom bent.
Liefs Angela